Emre ŞAHİN

Dijital Yorgunluk

Dijital yorgunluk, dijital teknolojilere uzun süreli etkileşimden kaynaklanan fiziksel, zihinsel ve duygusal yorgunlukla karakterize edilen yeni bir yorgunluk biçimidir. Dijital yorgunluk fiziksel ve psikolojik belirtiler ile ortaya çıkabilir. Teknolojik gelişmeler ile bilgisayarların, akıllı telefonların ve diğer dijital cihazların profesyonel ve kişisel amaçlarla artan kullanımı nedeniyle ortaya çıkan yeni bir yorgunluk biçimidir.

Dijital yorgunluk genellikle ekran süresinin artmasından kaynaklanan göz yorgunluğu ile kendini belli eder. Ekranlara uzun süre maruz kalmak göz yorgunluğuna, baş ağrısına ve rahatsızlığa yol açabilir. Özellikle yetersiz aydınlatılmış ortamlarda dijital ekranlardan gelen sürekli parlama görsel yorgunluğa neden olabilir (Dong vd., 2021; Wiberg ve Wiberg 2019; Poulain 2018).

Dijital yorgunluğun diğer bir nedeni aşırı bilgi yüklemesidir. Sosyal medya, e-postalar ve haber akışları gibi çeşitli dijital kaynaklardan gelen sürekli bilgi akışı, insanların dijital teknolojilerden gelen aşırı bilgi yükü nedeniyle yorulmalarına neden olabilmektedir. Dijital iletişim araçları ve dijital çalışma ortamlarının (sanal ofisler, mobil çalışma) talepleri tarafından yönlendirilen birden fazla görevi aynı anda yürütmeyi gerekli kıldığı için çoklu görev talepleri dijital yorgunluğun diğer nedenleri arasındadır. Özellikle sosyal medya platformlarında başkalarının yaşamlarına maruz kalmak, gündemi kaçırma korkusu (FOMO), yetersizlik veya strese neden olan duygusal ve zihinsel yorgunluklar bu çağa özgü başlıca dijital yorgunluk nedenleridir.

Ekran karşısında uzun süre geçirmekten kaynaklanan hareketsiz yaşam tarzı, insanların psikolojik ve fiziksel sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Dijital yorgunluk kendini; göz yorgunluğu, baş ağrısı, boyun ağrısı, kronik yorgunluk, uyku problemleri gibi fiziksel belirtilerle gösterdiği gibi, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık, sinirlilik, anksiyete, depresyon gibi zihinsel belirtilerle göstermektedir (Aktaran Tutar ve Mutlu, 2024) (Bilkay, 2021; Abel vd., 2016; Zhang vd., 2020; Milyavskaya 2018).

Dijital yorgunlukla başa çıkmak, kişisel farkındalık ve dikkatli alışkanlıklar geliştirmeyi gerektirir. Dijital yorgunlukla baş etmek için bazı stratejiler:

●      Telefonunuzdaki, bilgisayarınızdaki ya da uygulamalarınızdaki bildirimleri sınırlama

●      Sosyal medya hesaplarını ve e-posta uygulamalarını belirli saatlerde kontrol etme

●      Anda kalma veya meditasyon uygulamaları kullanarak rahatlama ve stres azaltma teknikleri uygulama

●      Dijital cihazları belirli aralıklarla kapatıp tamamen dinlenmeye geçme

●      Ekran karşısında uzun süre kaldığınızda düzenli aralar verme  [Her 30-40 dakikada bir kısa yürüyüş yapmak veya gözleri rahatlatmak için 20-20-20  (20 dakika ekran kullanımı, 20 saniye süresince 20 metre ilerideki bir nesneye bakmak) kuralını uygulamak faydalıdır.]

●      Düzenli fiziksel aktiviteler yapma.

Kaynakça

Dong, H. Y., Feng, J. Y., Wang, B., Shan, L., & Jia, F. Y. (2021). Screen time and autism: Current situation and risk factors for screen time among pre-school children with ASD. Frontiers in Psychiatry, 12, 675902.

Poulain, T., Peschel, T., Vogel, M., Jurkutat, A., & Kiess, W. (2018). Cross-sectional and longitudinal associations of screen time and physical activity with school performance at different types of secondary school. BMC Public Health, 18(1), 1-10.

Tutar, H., Mutlu, H. T. (2024). Dijital Yorgunluk Ölçeği (DİYÖ): Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 67.

Wiberg, M., & Wiberg, B. (2019). The screens of our time: on "time"-implications for screen time research. In Managing Screen Time in an Online Society, 122-145.