SOMATİZASYON: STRESİN FİZİKSEL YANSIMALARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

Son zamanlarda yapılan çalışmalar, çocuk, ergen ve yetişkinlerde yaşanan bazı fiziksel şikayetlerin, duygusal stresin yol açtığı somatik deneyimlerden kaynaklandığını ortaya koymuş ve bu durum, somatizasyon kavramına olan ilgiyi artırmıştır. Öğretmenlik mesleği gereği, öğretmen sadece ders anlatmakla kalmaz, aynı zamanda duygusal ve zihinsel açıdan da büyük bir sorumluluk taşır. Sınıf içinde öğrencilerin her birine adil ve etkili bir şekilde yaklaşmak, onların akademik başarılarının yanı sıra duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarına da cevap verebilmek, okul içindeki rollerin getirdiği ilişkileri sürdürmek ve sıklıkla değişen müfredatlar öğretmenlerin duygusal dengesini değiştirebilir. Çevresel faktörlerin etkisiyle oluşan duygusal stres, zaman içerisinde bedende fiziksel şikayetler olarak kendini gösterebilir. Bu durum ise somatizasyon (bedenselleştirme) olarak adlandırılır. (Yıldız & Akyol, 1995) Bahsedilen bu duygusal stresten kendimizi koruyabilmek ve başa çıkabilmek için nelere dikkat etmeliyiz?

Somatizasyon(bedenselleştirme), beden-zihin etkileşiminin derinden hissedildiği bir alan olup, ortaya çıkışında ve sürmesinde biyolojik, bilişsel, psikodinamik ve kültürel etmenler rol oynamaktadır. (Çetin & Sözeri Varma, 2021) Var olan çevresel ve mesleki stres, zamanla fiziksel rahatsızlıklara dönüşebilir. Sürekli baş ağrıları, mide problemleri, kas ağrıları ve aşırı yorgunluk gibi fiziksel belirtiler sıklıkla görülebilir. Ancak bu tür şikayetlerin tıbbi bir nedeni bulunmayabilir. Yani fiziksel sağlık sorunları yoktur, ancak duygusal yük, bedende somatik (bedensel) bir tepkiye yol açar.

Kendi duygusal durumunuzu fark etmek ve hissettiklerinize dikkat etmek, stresin erken belirtilerini anlamanıza yardımcı olabilir. Bu duygusal farkındalık, işin ve kişisel yaşamın getirdiği baskılarla başa çıkmanızı kolaylaştırır. Yoğun bir günün içinde, küçük molalar vermek ve bedeninizi dinlemek, sadece birkaç dakikalık derin nefes alarak zihninizi rahatlatmak, sizi anda tutabilecek mindfulness çalışmaları yapmak fiziksel rahatlamanın yanı sıra psikolojik bir rahatlamayı da beraberinde getirir.

Sürekli bir etkileşim ve iletişim gerektiren meslek gruplarında, kişiler bazen kendi duygusal ihtiyaçlarını göz ardı edebilirler. Ancak, bu ihtiyaçları fark etmek ve onlara özen göstermek, sadece kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çevrenizle daha sağlıklı ve verimli ilişkiler kurmanıza da olanak tanır. Kendinize vakit ayırmak, sizi motive eden aktivitelerle ilgilenmek veya sadece dinlenmek, ruhsal sağlığınızı korumada çok önemli bir rol oynar. Çünkü, zihinsel ve duygusal olarak dinlenmiş bir öğretmen, daha sabırlı, daha dengeli ve daha etkili olabilir.

Son olarak, iş ve yaşam dengesini sağlamak önemli bir noktadır. Çalışma saatleri dışında kendinize vakit ayırmak, hobilerle ilgilenmek ya da yalnızca rahatlamak, zihinsel ve duygusal olarak sizi rahatlatabilir. Örneğin kitap okumak, yürüyüşe çıkmak, müzik dinlemek ya da meditasyon yapmak gibi hobilerle ilgilenmek zihinsel ve duygusal sağlığınıza fayda sağlayabilir. İşle ilgili endişeleri bir kenara bırakmak, ertesi güne daha iyi bir şekilde başlamanızı sağlar.

Başvurular

Çetin, Ş., & Sözeri Varma, G. (2021). Somatik Belirti Bozukluğu: Tarihsel Süreç ve Biyopsikososyal. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar.

Yıldız, D., & Akyol, D. (1995). Somatizasyon ve Konversiyon Bozuklukları: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Journal of Turgut Ozal Medical Center.